Šķira

No ''Vēsture''
Versija 2011. gada 20. aprīlis, plkst. 12.54, kādu to atstāja Buks Artis (Diskusija | devums)
(izmaiņas) ← Senāka versija | skatīt pašreizējo versiju (izmaiņas) | Jaunāka versija → (izmaiņas)
Pārlēkt uz: navigācija, meklēt

Šķira (no lat. classis - angl. Social class, fr. classe sociale, kr. cоциальный класс, vāc. soziale Klasse) - viens no pamatjēdzieniem marksisma sabiedrības attīstības teorijā: sociālais slānis sabiedrībā, kura locekļiem caurmērā līdzīgs materiālais stāvoklis, statuss, līdzīga nodarbinātība, izglītības līmenis un dzīves apstākļi, kas ietekmē līdzīgu uzvedības ieradumu, uzskatu un kopības sajūtas veidošanos: "lielas ļaužu grupas, kas atšķiras pēc to vietas vēsturiski noteiktā sabiedriskās ražošanas sistēmā, pēc to attiecībām (kas lielāko tiesu nostiprinātas un noformētas likumos) pret ražošanas līdzekļiem, pēc to lomas darba sabiedriskajā organizācijā un tātad pēc to rīcībā esošās sabiedriskās bagātības daļas iegūšanas veida un apmēriem". Šķiru rašanos nosaka sabiedriskās darba dalīšanas attīstība.

Katrā sabiedriski ekonomiskajā formācijā izmaiņas izrietēja no pamatšķiru antagonisma: verdzības iekārtā - vergturi pret vergiem, feodālismā - feodāļi pret zemniekiem-pilsētniekiem, kapitālismā - buržuāzija (kapitālisti) pret proletariātu, kas izpaužoties šķiru cīņā. Pirmās šķiras radās Seno Austrumu zemēs, sabiedrības sociālajai hierarhijai un struktūrai kļūstot sarežģītākām, sākot ar IV g.tk.p.m.ē. Sabiedrībai diferencējoties, šķiru skaits pieauga. Piederība pie šķiras netika dokumentēta un pāreja no vienas šķiras uz otru, mainoties indivīda mantiskajam stāvoklim un nodarbei, norisa automātiski. Saskaņā ar marksistu ideju, pārejas posmā no kapitālisma uz komunismu - sociālismā, - sociāli ekonomiskajām pretrunām starp šķirām vajadzēja izzust un pakāpeniski izveidoties bezšķiru sabiedrībai.

Literatūra

  • Valsts un tiesību vēsture jēdzienos un terminos. / Sast. P.Valters. / - Rīga: Divergens, 2001., 6. lpp.
  • Filozofijas vārdnīca. / red. Rozentāls M., Judins P. - Latvijas valsts izdevniecība: Rīga, 1964., 403.-404. lpp.

  • Archer, Louise et al. Higher Education and Social Class: Issues of Exclusion and Inclusion - RoutledgeFalmer, 2003 (ISBN 0-4152-7644-6)
  • Bertaux, Daniel & Thomson, Paul; Pathways to Social Class: A Qualitative Approach to Social Mobility - Clarendon Press, 1997
  • Bisson, Thomas N.; Cultures of Power: Lordship, Status, and Process in Twelfth-Century Europe - University of Pennsylvania Press, 1995
  • Brady, David. Rethinking the Sociological Measurement of Poverty. // Social Forces Vol. 81 No.3, (March 2003), pp. 715-751
  • Cohen, Lizabeth; Consumer's Republic, - Knopf, 2003 (ISBN 0-375-40750-2)
  • Day, Gary; Class - Routledge, 2001 (ISBN 0-415-18222-0)
  • Eichar, Douglas M.; Occupation and Class Consciousness in America - Greenwood Press, 1989
  • Fantasia, Rick; Levine, Rhonda F.; McNall, Scott G., eds.; Bringing Class Back in Contemporary and Historical Perspectives - Westview Press, 1991
  • Fussell, Paul; Class (a painfully accurate guide through the American status system), -1983 (ISBN 0-345-31816-1)
  • Giddens, Anthony. The Class Structure of the Advanced Societies - London: Hutchinson, 1981
  • Giddens, Anthony & Mackenzie, Gavin (Eds.). Social Class and the Division of Labour. Essays in Honour of Ilya Neustadt - Cambridge: Cambridge University Press, 1982
  • Hymowitz, Kay; Marriage and Caste in America: Separate and Unequal Families in a Post-Marital Age - 2006. ISBN 1566637090
  • Mahalingam, Ramaswami. Essentialism, Culture, and Power: Representations of Social Class. // Journal of Social Issues. Vol. 59, (2003), pp. 733
  • Mahony, Pat & Zmroczek, Christine; Class Matters: 'Working-Class' Women's Perspectives on Social Class - Taylor & Francis, 1997
  • Manza, Jeff & Brooks, Clem; Social Cleavages and Political Change: Voter Alignments and U.S. Party Coalitions - Oxford University Press, 1999
  • Manza, Jeff. Political Sociological Models of the U.S. New Deal. // Annual Review of Sociology, (2000) pp. 297
  • Manza, Jeff; Hout, Michael & Brooks Clem. Class Voting in Capitalist Democracies since World War II: Dealignment, Realignment, or Trendless Fluctuation? // Annual Review of Sociology, Vol. 21, (1995)
  • Merriman, John M.; Consciousness and Class Experience in Nineteenth-Century Europe - Holmes & Meier Publishers, 1979
  • Ostrander, Susan A.; Women of the Upper Class - Temple University Press, 1984
  • Owensby, Brian P.; Intimate Ironies: Modernity and the Making of Middle-Class Lives in Brazil - Stanford University, 1999
  • Savage, Mike; Class Analysis and Social Transformation - London: Open University Press, 2000
  • Sennett, Richard & Cobb, Jonathan; The Hidden Injuries of Class - Vintage, 1972
  • Siegelbaum, Lewis H. & Suny, Ronald; eds.; Making Workers Soviet: Power, Class, and Identity. - Cornell University Press, 1994
  • Sorokin, Pitrim; Social Mobility - New York, 1927
  • Wlkowitz, Daniel J.; Working with Class: Social Workers and the Politics of Middle-Class Identity - University of North Carolina Press, 1999
  • "Class, Status and Party", Max Weber, in e.g. Gerth, Hans and C. Wright Mills, From Max Weber: Essays in Sociology - Oxford University Press, 1958
  • Wood, Ellen Meiksins. The Retreat from Class: A New 'True' Socialism. - Schocken Books, 1986 (ISBN 0-8052-7280-1) (Verso Classics, January 1999, reprint with new introduction ISBN 1-8598-4270-4)
  • Wouters, Cas. The Integration of Social Classes. // Journal of Social History. Volume 29, Issue 1, (1995). pp 107
  • Wright, Erik Olin; Class Counts: Comparative Studies in Class Analysis - Cambridge University Press, 1997
  • Zmroczek, Christine & Mahony, Pat (Eds.). Women and Social Class: International Feminist Perspectives. - London: UCL Press, 1999

  • Pierre Bourdieu: Die feinen Unterschiede. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1987, ISBN 3-518-28258-1
  • Pierre Bourdieu: Ökonomisches Kapital, kulturelles Kapital, soziales Kapital. In: Pierre Bourdieu: Schriften zu Politik und Kultur: Die verborgenen Mechanismen der Macht. VSA, Hamburg 1992, ISBN 3-87975-605-8
  • Pierre Bourdieu: Sozialer Sinn. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1993, ISBN 3-518-28666-8
  • Ralf Dahrendorf: Class and class conflict in industrial society. Stanford: Stanford University Press [dt. Soziale Klassen und Klassenkonflikt in der industriellen Gesellschaft, Stuttgart: Enke 1955; engl., überarbeitete 1. Aufl. 1959] 1973
  • Sven Ellmers: Die formanalytische Klassentheorie von Karl Marx. Ein Beitrag zur „neuen Marx-Lektüre“. Duisburg 2007, ISBN 978-3940251022
  • Friedrich Engels: Herrn Eugen Dührings Umwälzung der Wissenschaft (Anti-Dühring). In: Karl Marx, Friedrich Engels: Werke. Band 19. Dietz, Berlin 1957ff, ISBN 3-320-00220-1
  • Berthold B. Flaig, Thomas Meyer, Jörg Ueltzhöffer: Alltagsästhetik und politische Kultur. Zur ästhetischen Dimension politischer Bildung und politischer Kommunikation. Dietz, Bonn 1993, ISBN 3-8012-0194-5
  • Jour fixe initiative berlin: Klassen + Kämpfe (2006) Münster: Unrast Verlag ISBN 3-89771-438-8
  • Georg Klaus, Manfred Buhr (Hrsg): Marxistisch-Leninistisches Wörterbuch der Philosophie. rororo, Hamburg 1972, ISBN 3-499-16156-7
  • Max Koch: Vom Strukturwandel einer Klassengesellschaft. Westfälisches Dampfboot, Münster 1994, ISBN 3-929586-34-7
  • Hermann Korte, Bernhard Schäfers (Hrsg.): Einführungskurs Soziologie 1: Einführung in die Hauptbegriffe der Soziologie.UTB, Stuttgart 1992, ISBN 3-8252-8063-2
  • Ernest Mandel: Marxistische Wirtschaftstheorie, Band 2. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1968, ISBN 3-518-10596-5
  • Ernest Mandel: Kontroversen um „Das Kapital“. Dietz, Berlin 1991, ISBN 3-320-01715-2
  • Karl Marx: Die Klassenkämpfe in Frankreich 1848-50. In: Karl Marx (Hrsg.): Neue Rheinische Zeitung. Ausgabe 1, Köln 1848
  • Karl Marx: Der achtzehnte Brumaire des Louis Bonaparte. In: Joseph Weydemeyer: Die Revolution. Eine Zeitschrift in zwanglosen Heften., New York 1852
  • Karl Marx: Grundrisse der Kritik der politischen Ökonomie. VSA, Hamburg 1978, ISBN 3-87975-159-5
  • Karl Marx: Das Kapital: Kritik der politischen Ökonomie: Band 1: Der Produktionsprozess des Kapitals. Dietz, Berlin 1987, ISBN 3-320-00262-7
  • Karl Marx: Das Kapital: Kritik der politischen Ökonomie: Band 2: Der Zirkulationsprozess des Kapitals. Dietz, Berlin 1987, ISBN 3-320-00263-5
  • Karl Marx: Das Kapital: Kritik der politischen Ökonomie: Band 3: Der Gesamtprozeß der kapitalistischen Produktion. Dietz, Berlin 1987, ISBN 3-320-00264-3 [Mitten im Kapitel Die Klassen bricht Marx' Manuskript ab. Ralf Dahrendorf war so kühn, es 1955 in seinem Buch (s.o.) aus Marxzitaten zu Ende zu schreiben.]
  • Michael Vester, Peter von Oertzen, Heiko Geilling, Thomas Herman, Dagmar Müller: Soziale Milieus im gesellschaftlichen Strukturwandel. Bund Verlag, Köln 1993, ISBN 3-7663-2484-5
  • Gerd Wayand: Pierre Bourdieu: Das Schweigen der Doxa aufbrechen. In: Peter Imbusch (Hrsg.): Macht und Herrschaft. Leske und Budrich, Opladen 1998, ISBN 3-8100-1911-9
  • Max Weber: Wirtschaft und Gesellschaft: Grundriss der verstehenden Soziologie. Mohr, Tübingen 1980, ISBN 3-16-538521-1

  • Alain Bihr et Roland Pfefferkorn. Le Système des inégalités. - Paris, La Découverte, 2008
  • Paul Bouffartigue (dir.). Le retour des classes sociales. - Paris, La Dispute, 2004
  • Roland Pfefferkorn, Inégalités et rapports sociaux. Rapports de classe, rapports de sexe, Paris, Editions La Dispute, Collection « Le genre du monde », 2007, 416 p.

Resursi internetā par šo tēmu